Beter laat dan nooit, bij deze alsnog een jaaroverzicht.
2023 zowel anders begonnen als afgesloten dan gehoopt. Desondanks hebben we de nodige grote en kleinere stappen weten te nemen.
We zijn het jaar begonnen met het aanplanten van de eerste vier fruitbomen.
De grote projecten bestonden uit het saneren van drie asbestdaken, de aanleg van een natuurvijver en de bouw van energieopslag met zonnepanelen. Van het laatse project hebben we nog niets gepost, maar dat gaat gezien de nu al geboekte successen zeker nog komen.
Verder hebben we onze eerste oogst bij de herenboeren mogen ophalen, een workshop fijnstofmeters bouwen gegeven binnen het Natuurlijk Platform en als onderdeel van onze energieprojecten aansluiting gezocht bij een groep binnen Zuidenwind. Het collectief bezig zijn krijgt daarmee sterk vorm.
En daar houdt het niet bij op, we hebben adoptieplanten van de BijZZZaak mogen ontvangen, zijn ons aan het oriënteren op biobased (bouw)materialen en meer. En natuurlijk mogen we onze gezinsuitbreiding niet vergeten.
Nu ik mij weer hersteld heb van ziekte hopen we de plannen voor 2024 verder uit te werken. Hierbij kijken we o.a. naar het inrichten van een werkplaats, isoleren van de schuur, kappen van de houtopstand en aanplanten van nog meer bomen. Zo hebben we wel al drie appelbomen bij geplant.
Door ziekte hebben helaas veel van onze projecten zo goed als stil gestaan. Wel waren we al bezig met wat voorbereidingen om verder #biobased te gaan. Zo verwachte wij nog wat materialen die wij in de tussentijd hebben ontvangen.
Wij zien de boeren als een belangrijk onderdeel van de oplossingen voor veel van de maatschappelijke uitdagingen waar we nu voor staan. Naast o.a. biologische landbouw
Kan het verbouwen van gewassen voor biobased bouwen bijdragen aan het terugdringen van broeikasgassen, alternatieven voor schaarse materialen, het van slot halen van de woningbouw, het verbeteren van de luchtkwaliteit en uiteraard nieuwe verdienmodellen voor de agrarische sector. Ook in #Nederweert zijn discussies rond de agrarische transitie in volle gang en door te laten zien wat er al mogelijk is, hopen wij hier een positieve bijdrage aan te kunnen leveren.
Zo zijn we bij het vervangen en isoleren van het asbesthoudende dak gecombineerd met een verbouwing van ons woonhuis aan het kijken naar de mogelijkheden van strobouw van Strobox. Van hun hebben we een demobox ontvangen waarmee we een materialenbibliotheek gaan aanmaken welke we o.a. kunnen tonen aan geïnteresseerden.
Het printerpapier was op. We hebben CO2-neutraal printerpapier van landbouwafval aangeschaft. Dit papier is van PaperWise welke ook voor consumenten te koop is. We maakten al gebruik van papier van Waardewenders (voorheen Veezel) gemaakt van bermgras uit Nederland.
Voor het dichten van kieren in de grote schuur zijn we uitgekomen bij schapenwol. We hadden al van Bouwcenter Concordia een sample ontvangen en nu hebben we bij Groene Bouwmaterialen een paar zakken besteld. We hebben tevens bij hun wat samples van andere biobased materialen besteld welke een mooie eerste uitbreiding op de materialenbibliotheek gaan vormen.
Verder blijven we o.a. experimenteren met biologisch afbreekbaar filament en resign voor 3D printers waarvan we nog willen gaan testen of deze voldoen aan de claims van de producenten.
Een paar weken geleden heb ik met een paar andere leden van het Natuurlijk Platform Weerterland een pilot workshop gegeven in het zelf bouwen van fijnstofmeters. Met burgerwetenschap hopen we inwoners te betrekken bij vraagstukken binnen de gemeente. Het sluit aan bij de activiteiten waar we thuis mee bezig zijn en ook onze resultaten meetbaar willen maken. Zo lijkt ons het ook mooi om sensoren te gaan plaatsen voor het meten van het effect van ventileren op de kwaliteit van de lucht in huis, temperatuursensoren om b.v. het effect van een groendak te meten, invloed van planten op de bodemkwaliteit en meer.
Tussen alle drukte door In het laatste weekend van oktober een Halloween speurtocht gehouden in onze tuin. De meiden hadden samen met de buurmeisjes (en wat hulp) een Halloween huttendorp gebouwd met pallets en vriendinnetjes uitgenodigd voor een zelf uitgezette speurtocht. Natuurlijk was er ook wel wat oog voor duurzaamheid, maar het ging vooral om de pret. Halloween is voor ons een moment van creativiteit. In het donker is de tuin een compleet andere beleving.
Twee maanden geleden had ik het voornemen om tot aan de SDG Action Week, iedere week minimaal één SDG (Sustainable Development Goal) aan onze roadmap toe te voegen en te beschrijven in welke van onze projecten deze in terug komen. Daar is het, net als van een hoop andere updates, niet van gekomen. De nadruk blijft liggen op actie, zo ook tijdens de SDG action week.
Na goedkeuring van de gemeente zijn we van alles gaan regelen voor o.a. de aanleg van een natuurvijver. We hebben daarbij Loek Gorris en zijn team van Eco-Care Gorris ingeschakeld. Om dan toch even de link met duurzaamheid en de SDG’s te leggen, biodiversiteit (SDG 15) en verantwoord gebruik van grondstoffen (SDG 12) komen hier overduidelijk in terug.
De voorbereidingen waren wel spannend. Je gaat aan de slag met materialen die je op dat moment ter beschikking hebt, het eindresultaat blijft een verrassing. Dat maakt de vergunningaanvraag wel lastig. Voor iedere stap een aparte aanvraag starten is tijdrovend en kostbaar. De vijver vormt echter het centrale deel van o.a onze voedselbos, daarnaast moeten er zieke bomen gekapt worden en willen we dierenverblijven bouwen van hergebruikte materialen. Dat moest dus allemaal vooraf in één plan ingediend worden waarbij wij het moeilijk vonden in te schatten of we aan bepaalde regels konden voldoen en welke leges in rekening zouden worden gebracht. Dit bleek uiteindelijk mee te vallen. De laatste spannende momenten in de week vooraf bestonden o a. uit het vrij maken van van de af te graven grond en het zorgen voor een werkende grondwaterpomp voor het vullen van de vijver. Vanwege de kosten moeten we veel zelf doen en met materialen die al aanwezig waren. Ja, zodra je landelijk woont is het geen uitzondering dat je allerlei vaardigheden dient te ontwikkelen. Niet enkel qua groene vingers, maar ook technisch. Dat maakt het juist ook weer leuk.
Bepaalde zaken geef je uit handen. Wij waren onder de indruk van Loek zijn werk wat ons vertrouwen gaf. Hij post heel actief op facebook, dus neem daar zeker een kijkje voor de nodige inspiratie voor stedelijke tuinen tot aan percelen van een paar hectare. Na wat te hebben gelezen over verschillende type natuurzwemvijvers hadden we wat ideeën. Voor Loek is het echter gebruikelijk natuurvijvers zónder pompen, filters en andere kunstmatige regelingen aan te leggen en, zeker kijkend naar het resultaat, kunnen wij ons daar zeker in vinden. Onder het gebruik van folie, waarbij voor het zo natuurvriendelijk mogelijke EPDM is gekozen, konden we vanwege het lage grondwaterpeil niet uitkomen. Leem was door de beperkte oppervlakte welke resulteren in steile kaders geen optie.
De afgegraven grond is ter plekke weer gebruikt om o.a. oevers en wallen te creëren. Daarbij is gekeken naar waar welke lagen van het grond het beste geschikt waren. Loek gaf de machinist van Donkers ter plekke instructies en er werd ter plekke gekeken welke elementen, zoals paden, trapjes enz. er in verwerkt konden worden. De materialen zoals tegels hadden wij van te voren al lokaal verzameld, maar dat was niet genoeg dus tijdens de aanleg hebben we nog stukken gesloopte muur bij de buren opgehaald. Uiteindelijk werden onze verwachtingen overtroffen.
De vijver, oever en wallen zijn ook direct voorzien van beplanting. De dagen erna zijn we al enkele keren het water ongewenst, o.a. om waterplanten op hun plek te zetten. Voorlopig moeten we het nog rustig aan doen om de waterplanten kans te geven goed te groeien, maar dat neemt niet weg dat we al hebben kunnen proeven van de aparte beleving die een natuurvijver in eigen tuin geeft. We kijken er naar uit dat het groen zijn vorm krijgt. De eerste bewoners lijken ook al hun intrek te doen.
Vandaag al om 4:30 mijn nest uit, op naar de eerste workshop van Strobox. Ik was in ieder geval niet de enige Limburger die naar Olst afreisde.
Onder de aanwezigen waren zowel personen die zich aan het oriënteren zijn (waaronder ikzelf) en bouwers. Er is veel aan kennis en ervaringen gewisseld. Veel uitdagingen, zoals je weg zien te vinden door regelgevingen, kwamen al bekend voor. Hier kon men dan ook mooi tips over uitwisselen.
Maar mooier was om het product te kunnen voelen en te zien hoe voordelen van #biobased materialen nu al een omslag teweeg kunnen brengen. Buiten zaken als CO2 reductie kwamen ook eigenschappen als vochtregulatie ter sprake. Ook kregen we de gelegenheid om zelf te stucen met leem. Een gezonder klimaat voor de planeet en in je huis.
De workshop was er op gericht om (potentiële) zelfbouwers op weg te helpen, o.a. om te kijken wat je zelf zou kunnen doen en wat je zou kunnen laten doen. Iets wat ik ook bij meer producenten terug zie. Want buiten het gebrek aan personeel gaan de ontwikkelingen zo snel dat bedrijven in de bouw het ook qua kennis nog moeilijk kunnen bijhouden. Wil je duurzaam bezig zijn, dan ben je al snel aangewezen op kennis aanwezig bij producenten. Zo’n workshops zijn dan ook zeker aan te bevelen.
Binnenkort is er trouwens ook een bijeenkomst over het verbouwen van gewassen voor biobased bouwen in Nederweert. Een huis van stroo zou dus zomaar de toekomst kunnen zijn.
Vorige week “vakantie”. Nu geen pandemie, maar een pup die ons aan huis houdt. Door een vol programma niet eerder aan het bloggen toegekomen.
Evaline was op pottenbakkers-/natuurkamp. De maandag was Annemieke met Marjolaine naar haar zus. Naast zorg voor Ollie dus wat tijd om te klussen.
Zoals gebruikelijk ben ik veel tijd kwijt aan het vinden van o.a. benodigd gereedschap. Deze keer moest ik zelfs de lange kabel van de kabelhaspel uit het hoog gegroeide gras trekken om de haspel te vinden. De “natuur” weet zijn weg wel te vinden.
De hitte was duidelijk aanwezig en het gaat nog wat jaren duren voordat onze tuin de nodige schaduw geeft.
De dinsdag ben ik met Marjolaine naar het wetenschapsmuseum Nemo in Amsterdam geweest. Met de trein, een flink stuk goedkoper en efficiënter dan met de auto. Lekker met de fiets naar Weert en geen gedoe met parkeren in Amsterdam. Met haar interesse zit het wel goed, haar aandachtsspanne in zo’n omgeving wat minder.
Ook bij Nemo konden onderwerpen rond duurzaamheid niet ontbreken. We namen deel aan een interactieve opiniepeiling rond klimaatverandering. Met vragen of iedereen maximaal een keer per jaar een vliegvakantie zou moeten maken waren de vragen nog aan de milde kant. Een meerderheid van de vier deelnemers leek er dan ook mee eens te zijn dat we ons dienen aan te passen om klimaatverandering tegen te gaan. Aan de buitenkant was een bord waar je pinnetjes kon prikken bij stellingen. Ik koos voor “Een boete als je je bord niet leeg eet.” maar toen Marjolaine vroeg of ik dan rode bieten zou opeten koos ik toch maar voor “Geen vlees”.
De rest van de week nog vooral gewerkt aan het voorbereiden van de tuin voor de aanleg van de natuurzwemvijver eind september terwijl Annemieke veel bezig was met de kamer van Evaline. Marjolaine heeft wat geholpen met o.a. versnipperen, uitladen van opgehaalde klinkers voor een stapelmuur en meer. Brandnetels, verschillende grassen en meer gekortwiekt. Ik voel me een barbaar. Maar ach, zodra de vijver er is zou de biodiversiteit in onze tuin flink moeten toenemen.
Deze vakantie hebben we de kinderen de mogelijkheid gegeven zelf aan de slag te gaan met een gekozen duurzaam project welke met elkaar in relatie staan. Evaline is aan de slag gegaan met het lezen over composthopen waarbij we een temperatuursensor aan het bouwen zijn voor het bijhouden van de temperatuur in de composthopen. Er zijn nog wat technische probleempjes zoals wifi, maar het eerste resultaat, een hoge temperatuur (tegen de 65 graden) in een van de vakken, is al een mooi resultaat..
Het doel is om te kijken of we condities kunnen creëren voor het composteren van échte biodegradable plastics die we o.a. gebruiken voor het maken van 3D-prints. Dit in tegenstelling tot de speciale industriële inrichtingen vereist bij b.v. PLA.
Daarmee komen we ook bij het project van Marjolaine. Haar willen we leren zelf 3D ontwerpen te maken voor o.a. een modulaire radio opgebouwd uit gebruikte, herbruikbare en #biobased materialen.
Zodra de projecten wat verder zijn zullen we er meer van laten zien.
Dit weekend zijn we met de kinderen naar een concert van Lindsey Stirling geweest. Het bijwonen van dit concert was voor ons een speciale ervaring, niet enkel omdat dit de eerste keer is dat we zoiets gedaan hebben, maar ook vanwege de persoon achter de muziek. Net als Evaline en mij heeft zij voor de nodige uitdagingen gestaan tijdens haar jeugd. Ze is hier heel open over en dat maakt haar tot meer dan een popidool
Waar ze ooit de opmerking kreeg dat ze nooit een theaterzaal vol zou krijgen, heeft ze het tegendeel bewezen. Ook mij werd veel voor onmogelijk gehouden. Ik heb nooit bewezen dat ik het onmogelijke mogelijk kon maken, maar wel dat mijn verbeeldingsvermogen verder reikt dan die van zij die de mogelijkheden niet zagen. Dat motiveert mij nu ook mede om mij in te zetten voor een duurzame toekomst voor mijn kinderen en een scholing voor mijn kinderen die aansluit op hun dromen. Maar net als grote artiesten moet je erover waken niet over je grenzen heen te gaan.
Natuurlijk hebben we ons bezoekje aan Keulen ook benut om te “shoppen”, wat resale kledingwinkels te bezoeken en een bezoekje te brengen aan het Chocolade Museum. Omdat we op zo’n moment, buiten de winkels gericht op hergebruik, iets minder aandacht besteden aan duurzaamheid, is het des te mooier te zien dat het op zo’n moment toch steeds zichtbaarder terugkomt. In het museum werd veel aandacht besteed aan de SDG’s en Fairtrade, voor Evaline een biologische jas gekocht, in de speelgoedwinkel zijn we een wetenschaps kit voor meisjes tegengekomen voor het maken van biocosmetica en op de terugweg bij McDonalds gebruik gemaakt van statiegeldbekers. Ik moet wel bekennen een McRib te hebben genomen, want de McPlant burger was op onze tussenstop niet beschikbaar.
Een kier dichten? Een bus purschuim pakken en zo gedaan toch? Nu is het al redelijk algemeen bekend dat PUR een relatief negatieve impact op het milieu heeft. Nou kwam er een maand geleden toevallig een post op LinkedIn langs waarbij je van Bouwcenter Concordia een stuk stopwol opgestuurd kon krijgen. Nu wordt er over schapenwol ook gezegd dat deze, door de mest van schapen, voor de productie een hoge CO2-uitstoot heeft. Maar hoe je het ook wendt of keert, schapenwol is #biobased en #circulair, vaak gezien als bijproduct en lijkt ons hoe dan ook beter dan PUR. Wij hebben er dit weekend een stuk kier mee gedicht dat was ontstaan na het vervangen van het dak van de grote schuur en waar de spouwmuurisolatie door naar buiten kwam. Dat ging verrassend goed. Het tuitje van een bus purschuim komt weer makkelijker in holtes, maar het aanbrengen van de stopwol geeft aanzienlijk minder troep en met een plamuurmes was het vullen van millimeter dikke kieren ook geen probleem. We hebben overigens ook nog steeds het idee om deze extra te gaan isoleren met kalkhennepblokken.
De grootste klus was het plaatsen van gebruikte sandwichpanelen op de kleine schuur. Deze zijn afkomstig van Sandwichpanelen Claassen, niet al te ver van huis. De panelen zijn nog in goede conditie waardoor ze goed op elkaar aansluiten. De grootste uitdaging zit ‘m in de geraamte van de schuur welke opgebouwd is uit boomstammen die we vanwege het karakter en duurzaamheid willen behouden, wat tevens ook vergunningstechnisch zijn voordelen heeft. Deze constructie zijn we ook aan het opschuren en aan het voorzien van een laag HABiol anti-bacteriologische onderhoudsolie, eveneens op natuurlijke basis. Deze klus zal nog wel een tijdje duren.
Een ander klein project was het plaatsen van een (tijdelijk) hek voor Ollie, gemaakt uit hergebruikte en restmaterialen die we nog hadden liggen. Het verdient zeker geen schoonheidsprijs, maar biedt voorlopig een goede oplossing.
